(wpis z 22.IV.2015)
Szpaler obsypanych białymi kwiatami śliw mirabelek wzdłuż ul. Samarytanka to dobry pretekst, aby odwiedzić słynną zaciszańską kapliczkę.
Kapliczka została zbudowana w 1942 roku- jak głosi pamiątkowa tablica na zabytku- przez dzieci przebywające na półkolonii w Targówku, zapewne zorganizowanej przez Radę Główną Opiekuńczą. Wg relacji p. Doroty Parzydło z lat 50-tych (wtedy mieszkanki ul. Koniczynowej 16) kapliczkę wzniosły dzieci ocalone po rażeniu piorunem w tamtej okolicy. Internauta Lork napisał, że „na tę kapliczkę z opowieści mojej mamy przynosili cegły Paulina i Celina z domu Wasińska. Do dziś moja mama jest z tego powodu bardzo szczęśliwa; pamięta tamte dni syn Andrzej”. Wszystkie trzy wątki wcale się nie wykluczają.
2015 i 2007 rok
Po wojnie kapliczkę odbudowali płk AK i poeta Tadeusz Szurek oraz Czesław Anczykowski (obaj z Targówka- Osiedla). W 1997 r. została pieczołowicie odremontowana m.in. przez zarząd Cmentarza, firmę Świerczewski i działkowiczów z przyległego ogrodu „Pokój”. Ułożono wokół kostkę, postawiono donice na kwiaty i ramę na znicze, ułożono listewki na daszku, co jakiś czas kapliczka jest malowana; niestety, nie poprawiono napisu na pamiątkowej tabliczce, którego nie sposób już rozszyfrować. Stoi na skraju Zacisza i Targówka, na brzegu ogródków działkowych „Pokój” i pola PGR Bródno (folwarku AGRiL), przy gruntowej drodze prowadzącej do głównej bramy Cmentarza Bródzieńskiego. Jeszcze zanim wyrosły nowe bloki przy Korzona i Dalanowskiej, było tu bardzo sielsko- wiejsko. Uliczka tonęła w błocie, gdy szło się nią 1 listopada na groby, latem obficie owocowały widoczne wzdłuż drogi mirabelki, szumiały łany zboża… Na miejscu nowych bloków przy ul. Samarytanka i bloków przy Korzona 111-117 również funkcjonowały ogródki działkowe.
Ulica Samarytanka jest fragmentem biegnącej z zachodu na wschód granicy majątków ziemskich (pod tym względem stanowi jeden ciąg z Krośniewicką i Lewinowską). Podobnymi „granicami” są w okolicy ulice Bystra-Kanałowa i Malborska. „Samarytanka” to najprawdopodobniej nazwa w dopełniaczu, upamiętnia pierwszego jej mieszkańca, może też pochodzić od nazwiska Sameryt. Uliczka została wytyczona wraz z rozbudową kolonii Targówek- Osiedle, założonej na świeżo nabytych gruntach dziedzica Jórskiego pod koniec lat 20. XX w. Jej widoczne na zdjęciu przedłużenie wykonali mieszkańcy Osiedla w ramach prac społecznych- stanowiło najkrótsze dojście do tramwaju, kończącego od 1933 r. bieg pod bramą Cmentarza na ul. Wincentego, do kościoła, a czasem do bródnowskiego kina. Niepozorna dróżka i zarazem kapliczka były świadkiem wielu wydarzeń- transportu broni, tajnej prasy, powstańców zdążających do walk w 1944 r. (pluton por. Ryszarda Gilarskiego „Rysia” z Targówka-Osiedla). Pięknie napisał o kapliczce Tadeusz Szurek: „Skupia w sobie prośby, podziękowania, modlitwy i wspomnienia idących do szkoły, pracy, kościoła i tych, którzy tędy szli do powstania – mieszkańców Targówka-Osiedla i Zacisza. Tędy często wiodła ostatnia droga tych, co zginęli”*. Tuż przed kapliczką uliczkę przecinała szeroka i uczęszczana Czarna Droga (połączenie Pratulińskiej/Korzona z Wincentego), na której ponoć straszyła Czarna Dama…
Kapliczka przeżyła już malowanie na żółto, obecnie jest znowu biała. Znajdują się w niej dwa obrazy i figura MB, zawsze jest pięknie udekorowana kwiatami i stroikami, palą się znicze. Przynoszą je ludzie, którzy coś lub kogoś pamiętają, darzą ją sentymentem lub po prostu sympatią. Stoi też w miejscu, które ma w sobie jeszcze sporo dawnego uroku. Skromna, a przez to piękniejsza. Nasze lokalne kulturowe dziedzictwo.
Trafnie napisał internauta pszeszczep o kapliczce: „niesamowicie wygląda w nocy. nie wiem kto tak obficie obstawia kapliczkę zniczami ale efekt jest świetny, zwłaszcza, że ulica jest nieoświetlona. kojarzy mi się z jakimś ołtarzykiem lokalnego bóstwa:]”
*„Bródno i okolice w pamiętnikach mieszkańców. Tom II”, Urząd Dzielnicy Targówek, Warszawa 2010.
http://fotoforum.gazeta.pl/72,2,746,33431422,41809396.html?wv.x=3– zdjęcia kapliczki
http://mojezacisze.blox.pl/2006/11/Kapliczka-na-ul-Samarytanka.html#ListaKomentarzy artykuł w poprzedniej wersji z 2006 r.
ZACISZE w Warszawie 